#04 ‘de boog’ van Spijkenisse

Als kind vond ik het altijd al een raar ding. Een grote grijze boog die aan beide kanten de grond in gaat, gemaakt van iets wat lijkt op een superdikke rioolbuis, langs het kruispunt aan de Groenekruisweg en Sportlaan in Spijkenisse. Ik woon in Hellevoetsluis, 14 kilometer van  Spijkenisse, en moet om op de snelweg te komen altijd via Spijkenisse rijden. Voor familiebezoeken moet ik ook in Spijkenisse zijn, omdat daar mijn opa en oma, tantes, ooms en neefjes wonen. En wanneer ik met het openbaar vervoer naar Rotterdam reis, passeer ik wederom diezelfde hoofdweg in Spijkenisse. In alle gevallen kom ik langs die nietszeggende, nutteloze ‘boog’ en ik wil nu wel eens weten wie dat ding op zijn of haar naam heeft staan en sterker nog wat het in hemelsnaam moet voorstellen.

Het begint al bij het bedenken van een goede zoekterm waarmee Google afbeeldingen begrijpt dat ik het over ‘de boog’ van Spijkenisse heb. Het duurde even, maar gelukkig was de dader snel gevonden. Lucien den Arend, geboren op 15 december 1943 in Dordrecht. Een Nederlandse beeldhouwer, schilder en tekenaar. Den Arend emigreerde op zijn tiende levensjaar met zijn ouders naar de Verenigde Staten. Daar studeerde hij aan de California State University – Long Beach en eenmaal terug in Nederland vervolgde hij zijn studie aan de Academie voor Beeldende Vorming in Tilburg (1966-1969) en de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam (1969-1970). Hij bracht onder andere werken in de openbare ruimte tot stand, vaak in opdracht van plaatselijke of landelijke overheden. Ook wel omgevings- en land art projecten, abstracte grote objecten in brons, roestvast staal en beton. Ook gebruikt hij aarde, water en beplanting en daarmee heeft hij zichzelf onderscheiden als land art-kunstenaar.

In 1983 creëerde hij – wat iedere Spijkenisser ‘de boog’ noemt – Construction 2.2.3D. Twee jaar later werd dit werk door gemeente Spijkenisse aangekocht en geplaatst langs het belangrijk kruispunt op de Groenekruisweg. De constructie bestaat uit twee kwartcirkel segmenten samengesteld uit hydraulisch stalen houders met een diameter van vijftig centimeter. Als je ervoor staat is het een lus en als je erlangs rijdt of loopt is het een boog. Het bijzondere aan deze constructie is dat hij vanuit elke hoek er anders uit. In november 2009 onderging het werk een verassende metamorfose. Het gebied waar onder andere het werk van den Arend staat, werd in 2008 omgetoverd tot een woonboulevard met een bruto vloeroppervlakte van 30.000 m2, 25 winkelunits en 480 parkeerplaatsen. De boog aan de rand van dat gebied werd behouden, want de initiatiefnemener van Woonboulevard Spijkenisse (Brandie Roobol, 1964) vond dat plaatselijke geschiedenis bewaard moest blijven. “Iedereen in Spijkenisse kent ‘de boog’. Deze past prima bij de woonboulevard. Reden genoeg om dit kunstwerk te laten staan en in te passen in het ontwerp”. Aldus Brandie Roobol. Omdat de grijze boog niet echt paste in het kleurige ontwerp van de boulevard hebben ze de boog een roze tint gegeven en daarmee trok ‘de boog’ opnieuw alle aandacht. Ik moet toegeven dat ik het werk van den Arend sinds de kleuraanpassing en de komst van Boulevard Spijkenisse als nieuwe achtergrond een stuk mooier vind. Op de een of andere manier versterkt de kleur, samen met het uitzicht op de kleurrijke boulevard het totale beeld goed. Het werk lijkt in deze setting zelfs een functie te hebben, al kan ik nog niet goed omschrijven wat dat dan precies is. Voorheen stond ‘de boog’ aan de rand van een bebost grondgebied en toen vond ik het werk weinig met de ruimte doen.   

Den Arend woont en werkt inmiddels in Penttilä in Kangasniemi, Finland. Ik ben benieuwd of hij op de hoogte is gebracht van deze aanpassing, of dat ze hem om advies hebben gevraagd. In principe heeft Spijkenisse het werk gekocht en dus zou je zeggen dat zij er mee mogen doen wat ze willen, maar heel gebruikelijk is het niet. Al vind ik het wel een verbetering. 

         

Tegen beter weten in doe ik toch een poging om wat meer achtergrondinformatie te vinden over de totstandkoming van het werk van den Arend. Op de persoonlijke website van den Arend wordt zijn visie mij duidelijk. Hij quote: “het middel is de boodschap”. Daar staat het volgende bij “Lucien den Arend legt zichzelf geen beperkingen op qua materiaal en techniek. Het gaat hem om de boodschap die via de meetkundige constructie en ordening te realiseren is. Soms resulteert zijn werk in verplaatsbare objecten – maar ook ontstaan zo omgevingen in het stedelijke of landschappelijke milieu.” (denarend.com, 2012). Ook lees ik dat schaal voor hem van essentieel belang is. Hij geeft inhoud aan zijn werk door toeschouwers te betrekken in een spel van lijnen, vlakken en materialen. Dat aspect herken ik bij ‘de boog’ omdat de vorm ervan pas interessant wordt wanneer je het als toeschouwer of als voorbijganger passeert. Die beweging voegt iets toe aan zijn werk. Met het materiaal wil hij dus iets duidelijk maken. Het materiaal waarmee ‘de boog’ is vervaardigd is hydrauliek. Hydrauliek is een aandrijftechniek die gebruikmaakt van hydraulische vloeistof onder hoge druk (Technischwerken.nl). Het is een onderdeel van de werktuigbouwkunde en hydraulische systemen worden het meest toegepast in mobiele systemen als vliegtuigen, graafmachines, bulldozers en vorkheftrucks. Deze systemen zijn ook aandrijvingen bij bijvoorbeeld hoogovens en windturbines, maar ook bagger- en offshore schepen bevatten hydraulische aandrijvingen en bruggen en sluizen worden vaak hydraulisch aangedreven. De keuze van het materiaal is te verklaren door de omliggende industrie, de Botlek. Welke grenst aan de Groenekruisweg door het oversteken van de Hartelbrug, een belangrijk kruispunt in de toegang naar het industriële gebied. De omliggende industrie van Spijkenisse zou dus het uitgangspunt van zijn werk kunnen zijn.  

Één ding wat ik geleerd heb tijdens het volgen van de minor Kunst en Cultuur Management is dat de ware betekenis van een kunstwerk onderschikt is aan de perceptie van de toeschouwer. Het is mij duidelijk geworden dat het er in de meeste gevallen helemaal niet om gaat of een toeschouwer die een kunstwerk aanschouwd de ware betekenis of functie van het werk ontdekt. Ik heb ervaren dat kunstenaars dingen creëren vanuit een innerlijke drive en visie en (de meeste van hen) totaal niet bezig zijn met de doelgroep. Zolang de kunstenaar zelf maar begrijpt en kan onderbouwen waarom hij tot een werk is gekomen, dan komt het wel aan bij de toeschouwer, is de gedachte. Toch ben ik altijd geneigd te zoeken naar het antwoord op de ‘waarom’ vraag. Ik vind het prettig als ik het kan begrijpen en ik denk dat meerdere mensen dat hebben. Toch bewijst een werk als deze dat ik kunst niet moet willen verklaren. Dat ik het ‘waarom’ in het midden moet laten, omdat dat er niet altijd toe doet. Als ik kan accepteren dat ik niet altijd zal begrijpen waarom werken zijn gemaakt zoals ze zijn gemaakt en er zo uitziet zoals ze eruit zien, kan ik mijn aandacht richten op de waarneming. Wat zie ik en wat vind ik daarvan? Ik zie ‘de roze boog’ van Spijkenisse. Een vrolijk en in het oogspringend werk op een druk kruispunt in Spijkenisse. Het vormt een mooi geheel met de bruisende woonboulevard op de achtergrond. De constructie vertelt het verhaal van de industrieën in en rondom Spijkenisse en verbind zich daarmee misschien wel met vele arbeiders die wonen in Spijkenisse. Een boog, een brug, een verbinding van de ene naar de andere kant. De boog van Spijkenisse.

Door: Laura Vooges

     

Bronnen

-Arend den, L. (2012). Biografie. Geraadpleegd op 10 januari 2014, van http://www.denarend.com/cv/descriptionNL.htm

-Arend den, L. (2012). Cities. Geraadpleegd op 10 januari 2014, van http://www.denarend.com/cities/spijkenisse.htm

-Geertsma, P. (2013). Wat is hydrauliek en waarvoor wordt het gebruikt? Geraadpleegd op 11 januari 2014, van http://www.technischwerken.nl/kennisbank/techniek-kennis/wat-is-hydrauliek-en-waarvoor-wordt-het-gebruikt/

-J.P.G. Groeneweg Bouw B.V. (z.d.). Woonboulevard Spijkenisse. Geraadpleegd op 11 januari 2014, van http://www.jpg-bouw.nl/projecten/?page=detail&id=1