#01 'MANNEN' WE KOMEN ERAAN!

‘MANNEN’ WE KOMEN ERAAN!                               

Tot het einde van de twintigste eeuw werd onze kunstgeschiedenis vooral gedomineerd door mannen. De gedachte dat vrouwen tot voor kort gewoonweg niet het talent bezaten om geroemd en genoemd te worden gaat er bij mij niet in! Maar hoe komt het dan dat vrouwelijke kunstenaars niet of slechts summier in onze geschiedenisboeken staan beschreven? Met gebalde vuisten ga ik dit onderwerp te lijf. We zullen die mannen eens een poepie laten ruiken!

In het artikel ‘Vrouwelijke pioniers in de kunst’ afkomstig uit het tijdschrift Villa d’Arte (over reizen, kunst en cultuur) stuit ik op de naam George Sand. Je zou denken weer een man, maar deze George Sand blijkt een vrouw te zijn. Amantine Aurore Lucile Dudevant (1804-1876) is haar echte naam. Amantine werd geboren in Parijs als dochter van de adellijke Maurice Dupin en de volkse Sophie Victoire Antoinette Delaborde. Haar vader was luitenant in het Franse leger en later kolonel onder napoleon, maar maakte slechts vier jaar van zijn dochters leven mee. Een fatale val van zijn paard was het begin van haar eenzame kindertijd die zij voor het overgrote deel doorbracht op het landgoed van haar grootmoeder (van vaderskant) madame Dupin de Francueil. Het landgoed waardoor ze haar passie voor landelijk leven ontwikkelde. Amantines moeder kon financieel gezien niet voor Amantine zorgen en moest noodgedwongen de zorg voor haar dochter overdragen aan haar schoonmoeder. De vrouw die het haar immers nooit had vergeven dat zij haar zoon tot een huwelijk beneden zijn stand had verleid. Amantine brengt haar tienerjaren door in het klooster van de Engelse augustijnen te Parijs, wat ze uiteindelijk op haar achttiende verlaat om te trouwen met de voor haar uitgekozen man baron Casimir Dudevant. Deels een huwelijk om te kunnen ontvluchten aan haar familie. Dat blijkt uit een reeks van affaires en liefdesrelaties die ze heeft in de latere periode van haar huwelijk met Casimir. Schilderkunst, literatuur en muziek behoorden in die tijd tot de opvoedingselementen van de vrouwelijke adel, maar van vrije expressie was totaal geen sprake. Toch bleek Amantine een literair talent en kon zij haar verhalen kwijt in een schrijversduo, onder haar pseudoniem (schuilnaam) George Sand. Het talent wat de baron, ook schrijver, tegen het naderen van de scheiding nog maar moeilijk kon verkroppen.

Vrouwen uit die tijd dienden zich niet tot een dermate hoog niveau te ontplooien. Zij moesten zich vooral in de schaduw van hun man begeven. Het feit dat Amantine samen met haar eerste man een schrijversduo vormden was voor die tijd eigenlijk ongewoon. Vandaar haar schuilnaam. Amantines affaire met schrijver Jules Sandeau was het begin van haar literaire carrière. Ze schreven eerst gezamenlijk een aantal succesvolle novellen onder de naam Jules Sand en later ging ze als zelfstandige verder onder haar oude naam George Sand en verwierf uiteindelijk wereldwijde bekendheid. Men zegt dat Amantine, los van haar carrière als schrijfster, op sociaal emancipatorisch vlak nog wel een grotere slag heeft gemaakt. Zo was zij de eerste beroemde vrouw die mannenkleren ging dragen en in het openbaar tabak rookte en daarmee op plaatsen kon komen waar ze als vrouw in een jurk nooit zou zijn toegelaten. Haar gedrag en toch wel rebelse levensstijl shockeerde de hele samenleving. Als ik haar biografie bestudeer wordt  duidelijk dat zij zo’n beetje de eerste echt succesvolle geëmancipeerde vrouw was. Wat moet zij een voorbeeld en inspirator zijn geweest voor andere vrouwen om haar heen. We kennen allemaal het spreekwoord ‘als er één schaap over de dam is, volgen er meer’.

Dat vrouwen in alle tijden talentvol zijn of waren daar kan ik niet omheen. Alleen was het voor vrouwen moeilijker daar begrip en waardering voor te ontvangen omdat het in die tijd niet gebruikelijk was dat een vrouw zich op die manier zelfstandig maakte. Een vrouw stond per definitie niet op de voorgrond. Gelukkig kent onze geschiedenis kunstenaressen als Amantine die daar verandering in brachten. Onder andere zij zette de toon en tot vandaag de dag zien we dat vrouwen het hoofdpodium in de kunst naderen. Vrouwen scoren op het moment al veel hoger in het onderwijs. Dat geeft aan dat ze de mannen al aardig aan het inlopen zijn. Ik ben blij dat ik nu leef en kan genieten van mijn (bijna gelijk aan de mannen) rechten. De vrouw van nu is volledig vrij om zich te ontwikkelen en wordt niet meer achtergehouden en beperkt in haar talent en zo hoort het ook. De discussie van gelijkheid van mannen en vrouwen is nu gelukkig veel minder heftig dan toen. We moeten juist accepteren dat beide seksen artistiek talentvol kunnen zijn en niet om slechts te willen bewijzen dat de een beter is. Ze vullen elkaar aan. Ondanks dat bijvoorbeeld de salarisverschillen tussen mannen en vrouwen nog steeds niet binnen alle functies evenredig zijn, komen we aardig in de buurt van een eerlijke geëmancipeerde samenleving.  

Door: Laura Vooges

Bronnen

-Seghers, R. (2013). Vrouwelijke pioniers in de kunst. VILLA D’ARTE, 2013(3), 71-75

-George-sand inmemoriam. (z.d.). Amantine Aurore Lucile Dupin. Geraadpleegd op 7 januari 2014, van http://george-sand.inmemoriam.org/