#07 De beweging centraal

Dit is gaaf! Heather Hansen uit New Orleans tekent met houtskool op grote witte vellen papier geometrische patronen, door met haar armen en benen symmetrische bewegingen te maken. De patronen komen langzaam tot stand wanneer Hansen een - zoals het lijkt - liggende dansroutine uitvoert, waarbij zij haar hele lijf gebruikt om de zwarte lijnen te trekken. Ze begint met het trekken van scherpe lijnen, waarna zij ze vervolgens uitveegt met haar vingertoppen, handpalmen, armen, benen en voeten. De kunstvorm die zij hier uitoefent wordt ‘kinetic drawing’ genoemd, vertaald kinetische tekeningen (Cult Kanaal, 2004). Wat is het wat Hansen doet en wat drijft haar om op deze manier te werken?

Na het zien van filmfragmenten van Hansen tijdens haar performance in Ochi Gallery in Idaho US wordt duidelijk dat Hansen ook danser is (Ochi Gallery, z.d.). Dat is te zien aan de manier waarop ze beweegt, haar lichaam gebruikt en sierlijk gecontroleerde bewegingen maakt. Hansen noemt haar Performance een experiment genaamd:  Emptied Gestures, vertaald lege of geleegde gebaren. Ze is niet alleen danser, maar ook schilder en een performance artist. Op 31 december 2013 vond de groepsexpositie ‘The value of a line’ plaats in Ochi Gallery met Hansen’s live performance en nog 17 andere exposerende kunstenaars. De expositie is gebaseerd op een quote van een Duitse kunst historicus Wilhelm Worringer, “The value of a line, of a form consists for us in the value of the life that it holds for us. It holds its beauty only through our own vital feeling, which, in some mysterious manner, we project into it.” Het gaat om de waarde die de kunstenaars zelf in de beweging stoppen, zoals Hansen zelf bepaalde energie in haar patronen verwerkt. Hansen omschrijft het zelf als volgt; “Emptying Gestures is an experiment in kinetic drawing. In this series, I am searching for ways to download my movement directly onto paper, emptying gestures from one form to another and creating something new in the process.” Het lijkt erop alsof zij haar bewegingen nieuwe betekenissen wil geven, door ze te vangen in lijnen op papier. Voor haar is zowel het proces als het eindresultaat van waarde. In 2012 begon zij haar experiment met het zoeken van combinaties tussen beeldende kunst en dans, twee grote passies van Hansen (Ignant, 2013). Ze kwam op het idee tijdens een dag op het strand. Terwijl Hansen danste op het strand vielen de lijnen een sleuven haar op die ontstonden door haar bewegingen in het zand.

Kinetic art is een stroming in de kunst waarin beweging centraal staat (Cult Kanaal, 2004). In de kinetische kunst wordt met bewegende objecten gewerkt, bestaande uit natuurkrachten zoals wind en water of mechanische krachten zoals motoren of magneten of krachten die door de mens zelf worden ingebracht. Het laatste is van toepassing op de manier van werken van Hansen. De kinetische kunst is afkomstig uit de klassieke oudheid en stoom-aangedreven objecten zijn voorbeelden daarvan. Leonardo Da Vinci met zijn vele ontdekkingen en uitvindingen kan worden gezien als voorloper van de kinetische kunst. 

Het werk de ‘Bicyclette’ van Marcel Duchamp uit 1913 wordt gezien als hét eerste echte kinetische kunstwerk. 

Een andere belangrijke kunstenaar in de kinetische kunststroming was Alexander Calder (1898). Hij wordt ook wel de uitvinder van de bewegende sculptuur genoemd. Rond 1920 begon hij met het maken van de zogenoemde mobilen, hij heeft ruim 16.000 van dit soort objecten gemaakt in zijn leven.  

 

De tentoonstelling ‘Le Mouvement’ georganiseerd door de Franse galeriehoudster Denise René in 1955 wordt gezien als een belangrijk moment in de geschiedenis van de kinetische kunst. Hier waren een aantal jonge kunstenaars bij elkaar gebracht die zich met deze kunstvorm bezighielden, wat de fundering legde voor de kinetische kunst. In 2001 werd de Kinetic Artists Organization (KAO) opgericht. Ruim 100 kunstenaars hebben zich bij deze organisatie aangesloten als vertegenwoordigers van de kunstvorm.

Ik vind het werk van Hansen zo interessant omdat ik mijzelf erin herken. Als ik haar symmetrische bewegingen zie maken en ronde vormen zie maken, jeuken mijn handen om datzelfde te gaan doen. Ik moest ook gelijk denken aan zand en hoe ik daar altijd met mijn handen mee speel wanneer ik op een zomerse dag op het strand ben. Verrassend genoeg was dat ook haar inspiratiebron geweest. Het tekenen van patronen doet me denken aan structuur en structuren zijn als patronen en steeds terugkerende routines. Die regelmaat is iets wat ik prettig vind in eigenlijk alles wat ik doe. Orde en structuur geven mij een zeker gevoel, ik weet waar ik aan toe ben. Anderzijds vind ik het mooi in haar werken hoe de vormen altijd gespiegeld zijn. Met haar linkerarm een boog, ook met haar rechterarm dezelfde boog. Ronde vormen vond ik altijd al mooier dan vierkante vormen. Waarom? Misschien omdat het soepeler en sierlijker eruit ziet. Hoeken doen mij denken aan direct en hard. Karaktereigenschappen die niet van mij zijn en waarmee ik moet leren omgaan, wanneer iemand die eigenschappen juist wel bezit. De ontdekking van Heather Hansen maakt dat ik zelf ook ineens de drang voel om met kinetische kunst aan de slag te gaan. Het is januari, wie weet gaat het nog sneeuwen en kan ik binnenkort engeltjes maken in de sneeuw!

Door: Laura Vooges

Bronnenlijst

Internetbronnen

-Cult Kanaal. (2004). Kinetische kunst. Geraadpleegd op 31 januari 2014, van http://www.cultkanaal.nl/Kunst/kinetische-kunst.html

-Ignant. (2013). Emptied Gestures. Geraadpleegd op 31 januari 2014, van http://www.ignant.de/2013/09/30/emptied-gestures/

-Ochi Gallery. (z.d.). The value of a line. Geraadpleegd op 31 januari 2014, van http://www.ochigallery.com/the-value-of-a-line/

-Hansen, H. (z.d.). Tumblr. Geraadpleegd op 31 januari 2014, van http://hansenheather.tumblr.com/