Op
8 januari jl. werd de eerste aflevering van 3onderzoekt uitgezonden op tv met
als thema ‘Homorechten in Rusland’. De hoeveelheid aan informatie en
beeldmateriaal en de heftigheid daarvan werd getoond in een tweeluik, 2 afleveringen
verspreid over 2 weken (www.eo.nl). Vlak na de eerste uitzending, maar ook al
tijdens de uitzending zelf werd er veel gespeculeerd over deze specifieke uitzending.
De heftige beelden waren zo confronterend dat vele het niet eens konden
uitkijken en eerder afhaakten. Er werd kennelijk een verhaal uit de doeken
gedaan wat wij Nederlanders nooit eerder zo hadden gehoord en gezien. De
aangrijpende uitzendingen over homorechten in Rusland laten me niet los en ik
besluit erover te schrijven. Sinds de les over engagement ben ik benieuwd hoe
kunstenaars op deze schokkende onthullingen over Rusland reageren.
“De uit
Rusland gevluchte fotograaf en filmmaker Alexander (sasha) Kargaletsev woont en
werkt tegenwoordig in New York” (Steenhuis, 2014). Kargaletsev was
geschokt door het visuele statement van Dasja Zjoekova, rijke Russin, kunstsponsor
en vrouw van Chelsea-eigenaar en miljardair Roman Abramovitsj. Deze vrouw liet
zichzelf fotograferen al zittende op een zwarte vrouwenstoel. Dasja is een van
de machtigste Russisch-sprekende culturele ondernemers ter wereld. “De stoel, een kunstpop van een naakte zwarte
vrouw in SM-outfit, is een kunstwerk van de Noor Bjarne Melgaard, genaamd
racismestoel” (Steenhuis, 2014). Kargaletsev vond haar actie afschuwwekkend
en onacceptabel en reageerde met een eigen compositie op het werk in de hoop de
gelijkheid van geslacht, ras en seksuele voorkeur te herstellen. Zijn werk
draagt de titel: ‘Naakte zwarte man zit op naakte witte man’.
Kargaletsev
wind zich op over het feit dat haar foto in Rusland amper tot ophef zal leiden,
terwijl zijn werk als reactie daarop waarschijnlijk zal worden gezien als
provocatief en onbehoorlijk. Hij, geboren in Moskou, emigreerde in 2010 naar de
VS, nadat hij als homo was mishandeld door de Russische politie. Dit onderwerp
in verband met het land waar hij oorspronkelijk vandaan komt ligt heel gevoelig
bij Kargaletsev, juist omdat het hem persoonlijk raakt. Deze achtergrondinformatie
van Kargaletsev verklaard zijn motivatie voor dit geëngageerde werk.
Een
ander voorbeeld is de muurschildering van straatkunstenaar Maupal waarop Paus
Franciscus staat afgebeeld als superheld. “De
paus balt zijn vuist heroïsch naar voren, terwijl het kruis om zijn nek
opzwaait. In zijn hand draagt hij een koffertje met daarop het woord ‘valores’,
wat in het spaans ‘waarden’ betekent” (Eigenraam, 2014). De schildering is gemaakt op een muur van een gebouw naast het
Vaticaan. De Italianen zijn blij met de nieuwe paus die zeer geliefd is bij het
gewone volk. De paus omarmt iedereen, ongeacht zijn seksuele voorkeur. Dit
maakte Franciscus duidelijk door zijn uitspraak over homoseksuelen “Als iemand homoseksueel is en God opzoekt,
wie ben ik dan om hem te veroordelen?” (Eigenraam, 2014). De kennelijk
goede invloed van de paus motiveerde straatkunstenaar Maupal om deze
muurschildering te maken. Ook dit is een voorbeeld waarbij een kunstenaar
reageert op de actualiteit en zijn (in dit geval positieve) mening hierover deelt
in de vorm van deze muurschildering.
Vincent
Koreman (Dongen, 1972) ging met techno muziek in de aanval tegen het gebrek aan
homorechten in Rusland (Erve, 2013). Koreman is een Nederlandse kunstenaar,
muzikant, producer, organisator en labelbaas. Extreme muziekstijlen is waar
Koreman zich voornamelijk mee bezighoudt. Vanaf 2005 maakt hij experimentele
muziek onder de naam RA-X (zijn alter ego). Tevens is hij oprichter en
artistiek leider van het Tilburgse platenlabel en kunstenaarscollectief Vatican
Analog en mede-oprichter van het Tilburgse Incubate-festival. Koreman uitte
zijn boosheid net als vele andere Nederlanders via de sociale media. Ook kwam hij in actie en deed een oproep op
Facebook, aan bevriende (techno)muzikanten om gezamenlijk een benefiet
compilatie te maken. Vierentwintig artiesten, waaronder Legowelt, De Tuinen,
Scanner, Hieroglyphic Being en Drvg Cvltvre zelf (de nieuwe dekmantel van
Vincent Koreman) leverde een bijdrage en alle opbrengsten hiervan gaan naar
GayRussia. Dit vanuit de gedachte de homobeweging in Rusland meer middelen te
geven in hun strijd voor homorechten in Rusland. Een kunstenaar die zijn
artistieke stem laat spreken voor een noodzakelijk maatschappelijk thema als
deze.
Kunstenaars beschikken
over toegekende autonomie om maatschappelijke thema’s bespreekbaar te maken
door middel van artistieke uitingen, in welke vorm dan ook. Geëngageerde werken
komen voort uit bepaalde gevoelens van betrokkenheid tot allerlei thema’s. Of
de kunstenaar ergens helemaal achter staat of dat hij het juist verwerpt in
zijn uiting staat helemaal vrij. Ik vind het krachtig om te zien hoe kunstenaars
met hun werken reageren op de actualiteit. Zij zijn het die op creatieve wijze
de discussie op gang weten te helpen, bespreekbaar maken waar eigenlijk niemand
zich aan durft te wagen. De vreselijke en onmenselijke manier waarop homo’s in Rusland
worden behandeld – of mishandeld en verjaagd moet een halt toe worden geroepen.
Invloedrijke mensen, zoals een delegatie van president en ministers uit
Nederland kunnen hun status en positie gebruiken om hier wat aan te doen. Ik
hoop dat vele invloedrijke mensen die straks Rusland bezoeken vanwege de Olympische
Spelen hun stem laten horen en niet met oogkleppen op de situatie in dat land
negeren. Ze kunnen een voorbeeld nemen aan de kunstenaars die dat al doen.
Door: Laura
Vooges
Bronnenlijst
Internetbronnen
-Eigenraam,
A. (2014). Paus Franciscus rock-‘n-rollt op cover Rolling Stone. Geraadpleegd op 30 januari 2014, van http://www.nrc.nl/nieuws/2014/01/29/paus-franciscus-rock-n-rollt-op-cover-rolling-stone/
-Erve,
T. van. (2013). Een muzikaal statement
van Drvg Cvltvre. Geraadpleegd op 30 januari 2014, van http://cult.thepostonline.nl/2013/08/28/techno-voor-homo-rechten-in-rusland/
-Evangelische
Omroep. (z.d.). 3onderzoekt – Homorechten
in Rusland. Geraadpleegd op 30 januari 2014, van http://www.eo.nl/beam/programma/3onderzoekt/aflevering-detail/aflevering/3onderzoekt-4/
-Steenhuis,
P. (2013). Sasha versus Dasja: het
homo-antwoord op de ‘racismestoel’. Geraadpleegd op 30 januari 2014, van http://www.nrc.nl/nieuws/2014/01/24/sasha-versus-dasja-het-homo-antwoord-op-de-racismestoel/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten