Is iets niet wat het lijkt?

Essay #05

Onlangs heb ik gemerkt dat het doorgronden van iemand die je goed kent, niet zo eenvoudig blijkt te zijn. Sterker nog, het ontrafelen van een persoon die je denkt voor je te hebben houdt mij in de nacht nog wel eens wakker. Blijkbaar zijn wij mensen in staat, onszelf op een manier te presenteren aan de buitenwereld die anders is dan de werkelijkheid. We dragen de meest uiteenlopende maskers en versieringen op, om en aan wanneer we daar behoefte aan hebben. Eenmaal thuis gaat de paardenstaart weer in, schuiven we onze voeten in stoffige sloffen en verdwijnt de o zo vrolijke grimas als sneeuw voor de zon. En wat zijn we daar goed in! Toch gaat er geen moment van twijfel onopgemerkt aan mij voorbij, wanneer mijn waarnemingen, de dingen die ik zie en hoor, niet lijken te kloppen met wat ik voel. Gelukkig kan mijn intuïtie niet praten, want anders zou het je vragen; Wie ben jij!?    

Een foto met daarop een meisje, uitsnede krap langs haar hoofd tot op haar schouders, is de aanleiding van mijn gedachte. Ik kijk dwars door haar glazen ogen heen, in een gezicht volledig bedekt onder een doorzichtige lap stof, rondom weggestopt in de leren kraag van haar jas. Haar verschijning, haar misschien wel vermomde voorkomen doet mij afvragen waarom!? Waarom verstoppen we voortdurend wie we zijn? En wat is het, dat bij ons de behoefte aanwakkert om steeds eerst weer die verkleedkist in te duiken; voor we onze veilige vertrouwde vier muren verlaten.

Wanneer ik meerdere malen de foto bekijk moet ik denken aan het begrip ‘zelfbescherming’. Iedereen maakt in zijn leven leuke en minder leuke dingen mee. En met name die minder leuke ervaringen zitten muurvast in ons geheugen. Het zijn fragmenten in ons hoofd die steeds tot in detail worden afgespeeld, zodra we eraan terugdenken. Doordat we die ervaringen herbeleven hebben we de behoefte om muren te bouwen; om zo te kunnen verbergen wat het werkelijk met ons als persoon heeft gedaan.

Ik begrijp heel goed dat mensen hier niet graag over praten. Het lastige is, dat hun gedrag daardoor soms onverklaarbare acties toont, die voor buitenstaanders, de mensen aan de andere kant van die muur, niet te plaatsen zijn. Het is alsof er een hoofdstuk, ergens in de kern van een boek aan je voorgelezen wordt en de rest van het verhaal je niet verteld wordt. Ik besef me dat zij een groot deel van haar verhaal onuitgesproken laat en dat bewust doet; uit zelfbescherming.

De vraag is, of ik iets of iemand alleen kan gaan begrijpen of doorgronden, wanneer ik het verhaal ken van begin tot eind. Alleen al een blik in iemands ogen kan veel zeggen. Net zoals de kleine bewegingen in het gezicht van een opgetrokken wenkbrauw of de stand van de mond. Als ik die dingen waarneem moet dat mij toch al voldoende vertellen? Waarom mensen hun negatieve ervaringen afschermen voor anderen is nu dus te verklaren. Als eerste uit zelfbescherming en het zal ook met het ego en de eigenwaarde te maken hebben. Je laat tenslotte niet graag je zwakke kanten zien. Maar toch heb ik de drang om die tegenstrijdige waarnemingen te onderzoeken. Dat is een karaktereigenschap van mij waar ik moeilijk omheen kan. Ik doe dat in alles. Ik wil graag de dingen helder hebben en als dat niet lukt pluis ik het uit. Misschien is het bij vriendschap juist een uitdaging om dat niet te doen. Misschien moet ik op dat vlak iemand in zijn waarde laten en accepteren dat zij sommige dingen nooit zal vertellen.

De worsteling die ik voer, lijkt gelijk aan het proces van het leren kijken naar doeken van oude schilders uit onze geschiedenis. Net als bij het meisje op de foto kijk ik er snel doorheen, maar vertelt het mij niets of niet alles wat ik wil weten. Het raakt me niet. Althans, dat heeft het nog niet gedaan. Ik denk dat ik het verkeerd heb aangepakt. Ik probeer steeds wat ik zie in te vullen met mijn eigen interpretatie, maar ik ontdek dat ik vergeet vragen te stellen. Ik vergeet bijvoorbeeld te vragen; meneer de kunstenaar, waarom heeft u deze vrouw geschilderd? Waarom heeft u ervoor gekozen om haar somber af te beelden? Helaas zal geen enkel schilderij dit in woorden aan mij vertellen, noch de schilder zelf. Toch laten ze het wel zien. Dat geloof ik oprecht wanneer ik andere mensen naar kunst zie kijken en hoor hoe zij daarover kunnen praten. Dat maakt mij nieuwsgierig, want zij zien blijkbaar dingen die ik niet zie. Hoe kan dat? Ik denk het antwoord te hebben gevonden in het stellen van de juiste vragen. In plaats van kijken en oordelen moet ik vragen stellen. Ook moet ik accepteren dat ik niet alles kan ontrafelen. Dat wordt de uitdaging. Vragen stellen en accepteren dat niet altijd alles aan het ligt zal komen.   

Door: Laura Vooges